Skolyoz

SKOLYOZ NEDİR?

Normal ve sağlıklı omurgada, omurlara arkadan bakıldığında yukarıdan aşağıya boyun, sırt ve bel bölgelerinde düz bir hat olması gerekir. Skolyoz omurganın önden veya arkadan bakıldığında yana 10 derecenin üzerindeki eğilmesi ve kendi eksenleri etrafında da dönmesidir (rotasyon). Bu nedenle skolyoz üç boyutlu bir şekil bozukluğu (deformite) olarak tanımlanır.

SKOLYOZ NE SIKLIKLA GÖRÜLÜR?

En sık görülen skolyoz tipi olan idiopatik (nedeni bilinmeyen) skolyozun, ergenlerin (adolesan) yüzde 2 ile 3’ünde var olduğu düşünülmektedir. 5 bin hastadan birinde, eğrilik cerrahi gerektirecek dereceye kadar ilerler. Küçük dereceli skolyozlarda kız ve erkekler eşit oranda etkilenirken, ilerleyici eğrilik gelişme olasılığı erkeklere kıyasla kızlarda 8 kat daha fazladır.

SKOLYOZUN SEBEPLERİ NELERDİR?

Skolyoz, doğuştan omurga kemiklerinin bozuklukları, göğüs kafesi kemiklerinde olan bozukluklar (pektus gibi), omurgadan veya göğüs kafesinden geçirilmiş ameliyatlar, serebral palsi gibi beyin veya dushen muskuler distrofiler, kas hastalıkları gibi bir çok farklı durumda olabilir fakat en çok görülen şekli ise nedeni bilinmeyen (idiopatik) skolyozdur. Halk arasında yaygın olarak bilinen “ağır çanta taşımak” skolyoza sebep olmaz.

SKOLYOZ NASIL FARK EDİLİR?

Ergenlik öncesinde ve ergenlik döneminde bedende hızlı değişiklikler meydana gelir. Skolyoz nedeniyle meydana gelen beden şekil değişiklikleri, belli belirsiz olabilir. Önemli bir eğriliğe rağmen dışarıdan görülen şekil bozukluğu çok küçük olabilir ve bu durum aile tarafından farkedilemeyebilir. Ayrıca skolyoz genellikle ağrı yaratmadığından çocukta şikayete sebep olmayacağı için yine gözden kaçabilir.

DIŞARIDAN FARKEDİLEBİLECEK DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR?

• Bir omuz diğerinden daha yüksektir.
• Bir kürek kemiği (skapula) daha çıkıktır.
• Bir kalça diğerinden daha yüksektir.
• Bir bacak daha uzun görünebilir.
• Belde asimetri vardır.
• Gövde ve göğüs kafesi bir tarafa kaymıştır.
• Baş, kalçaların hizasında ortalanmamıştır.
• Elbiseler asimetrik durur ve çocuk belden aşağı eğildiğinde bir taraf daha yüksek görünür.

SKOLYOZ TANISI NASIL KONULUR?

Skolyoz şüphesi olduğu durumlarda röntgen filmi üzerinden tanı konulabilir. Skolyoz hastalarına özel çekilen boy grafisi (orthoröntgenogram) çekilmelidir. Eğrilik ya da eğriliklerin oluştuğu bölgeye göre skolyoz tanımlanır ve eğriliğin boyutları, röntgen filmi üzerinde bir açı olarak derece cinsinden ölçülür. Buna “Cobb Açısı” veya “Cobb Ölçümü” adı verilir. Cobb açısı ölçümünde aynı grafi üzerinde doktorlar arasındaki ölçümlerde yaklaşık olarak 5 dereceye varan farklılıklar görülebilir.

NE ZAMAN MR İNCELEME ÖNERİLİR?

Sık görülmeyen eğrilik tipi (ör. göğsün sol tarafındaki eğrilikler) veya diğer hastalık belirtilerinin varlığında ek incelemeler önerilebilir. MR veya BT omurilik probleminin detaylı tanısında kullanılır.

İLERLEME RİSKİ NEDİR?

Skolyozun ilerleyip ilerlemeyeceğini bilmek her zaman kolay olmayabilir. Skolyozun ilerlemesi için en riskli dönem ergenlikteki hızlı boy uzaması dönemidir. Genelde kişinin yaşı ne kadar küçük, iskelet olgunluğu ne kadar az ve skolyoz tanısı konduğunda eğrilik ne kadar büyükse, ilerleme potansiyeli de o kadar büyüktür.

TEDAVİ SEÇENEKLERİ NELERDİR?

Skolyoz, eğriliğin büyüklüğü ve şiddetine göre ameliyat ya da ameliyat dışı yöntemlerle tedavi edilebilir. Cerrahi dışı yöntemler; Sadece takip, schroth gibi fizik tedavi yöntemleri veya bunlara ek olarak alçılama veya korse kullanımı sayılabilir.

SCHROTH NEDİR?

SCHROTH  skolyoza özel üç boyutlu egzersizleri içerir. Normal postural hizalamanın yeniden sağlanmasını, duyusal, motor, postural ve solunum egzersizlerinden oluşur. Schroth egzersizlerinin arka kas grubu gücü üzerinde olumlu sonuçlar elde ettiğini ve bu sayede Cobb açılarının iyileştirilmesi ve cerrahi gerekliliği azalttığı görülmüştür. Schroth tedavisi kişiye özeldir. Alanında uzman Fizyoterapist tarafından planlanır ve uygulanır.

SKOLYOZDA GÖZLEM (TAKİP) NASIL YAPILMALIDIR?

Skolyozun takibinde, hastanın eğriliğinin tipine ve özelliğine göre her 3 ile 12 ayda bir muayene ve röntgen kontrolü gerekmektedir. Ziyaretlerin sıklığı çocuğun, büyümenin hangi evresinde olduğuna göre değişir. Tek başına gözlem, büyümesi hala devam eden kişilerde 20-25 dereceden az olan eğrilikler için, büyümesi tamamlanan kişilerde de 40-45 dereceden daha az olan eğrilikler için önerilir. Çok sık röntgen çektirmenin kişinin diğer organ yapılarına zarar verebileceği akıldan çıkarılmamalıdır.

SKOLYOZDA KORSE TAKİBİ NASILDIR ?

Korseleme sıklıkla eğriliklerin 20-25 dereceyi geçtiği ve korse uygulamasıyla ameliyatı engellemeye yetecek kadar büyüme zamanının kaldığı durumlarda tercih edilir. Korselemenin amacı, ilerlemeyi durdurmaktır. Çeşitli korse şekilleri vardır; bunların bir kısmı tüm gün, bazıları sadece geceleri takmak için tasarlanmıştır. Skolyoz korsesi, gövde ve kalçaları saran, eğriliğe ters yönde basınç uygulayan sert bir plastik korsedir.

CERRAHİ NE ZAMAN GEREKİR?

Cerrahi kararı hastanın yaşına, eğriliğin yerine ve şekline göre değişir. Eğer bir eğrilik 40 dereceye ulaşırsa, büyüme tamamlanmamış olsa bile cerrahi girişim önerilebilir.  Büyüme tamamlandığında sırt bölgesinde 40-45 dereceden daha az olan eğriliklerde ilerleme eğilimi azdır fakat 50 derecenin üzerinde olan eğriliklerin erişkinlikte bile ilerleme riski vardır.Bu eğrilikler daha yavaş bir hızda ilerlerler ve cerrahi önerilme olasılığı yüksektir. Tedavi için hastanın beklentisi ve şikayetlerine göre hekim ve hasta birlikte karar vermelidir.

CERRAHİNİN AMACI NEDİR?

Cerrahinin amacı skolyozun daha fazla ilerlemesini engellemek ve omurgayı olabilecek en güvenli şekilde düzeltmektir. İlerlemenin durdurulması, yaşamın ilerleyen yıllarında ağır skolyozla birlikte olan ciddi sağlık sorunlarını engelleyecektir. Büyük eğrilikler ile birlikte olabilecek problemlerin bazıları nefes alma güçlüğü, kalp sorunları, kas zayıflığı ve ağrıdır.

Hala büyüme potansiyeli olan yaşı küçük hastalarda, büyüme dostu cerrahi yöntemler tercih edilmektedir. Bu yöntemlerin farklı çeşitleri mevcut olup bunlar arasında dışardan kumanda ile uzatma sağlanan manyetik rod (çubuk)  yöntemidir ve bir diğeride vidaların rod üzerinden kendi kendine kayabildiği Shilla metodudur.

Eğer büyüme tamamlandıysa skolyozu düzeltmeye yönelik cerrahi işlemler uygulanacaktır. Ameliyat sırasında eğrilik, güvenli bir düzeltmenin mümkün olabileceği en yüksek oranda düzeltilir. Omurgadaki vidalar, sağlam kemik yapı oluşuncaya kadar omurgayı düzeltilmiş pozisyonda tutmak için bir iç korse görevi görür. Bu görev omurganın bütünleşip sert bir yapı haline gelinceye kadar (yaklaşık 6-12 ay) sürer. Kemiklerin kaynaması (füzyon) sonucunda omurganın bu bölgesinde büyüme potansiyeli ortadan kalkar ve bu kaynama omurganın hareketini de durdurur. Genellikle esneklikteki bu kayıp hafif olup gövde işlevini çok az kısıtlar. Tüm bu cerrahi işlemler esnasında nöromonitorizasyon denilen sinirlerinizin fonksiyonunu ameliyat esnasında sürekli olarak kontrol eden ve felç riskini en aza indiren bilgisayarlı bir cihaz kullanmaktayız.

UYGULANABİLECEK CERRAHİ İŞLEMLER NELERDİR?

Omurgaya cerrahi yaklaşımda iki genel yöntem vardır: Sırttan (posterior) ve önden/yandan (anterior)uygulanan cerrahi işlemler. En sık uygulanan yaklaşım sırttan (posterior) yapılan girişimlerdir. Bu işlemde, omurga boyunca bir kesi yapılır, vidalar omurlara tutturulur; sonrasında da çubuklar ile omurlar düzeltilerek sabitleme yapılır. Anterior girişimler ise karnın yada göğüs yan taraftan yapılan bir kesi ile gerçekleştirilir. Kaynatılacak (füzyon yapılacak) her bir omurun ön kısmına, bir veya iki vida yerleştirilir. Bunlar, omurganın düzeltilmiş pozisyonda kalmasını sağlar.

İP METODU (VERTEBRAL BODY TETHERİNG: VBT)
Gelişimini henüz tamamlamamış skolyoz hastalarında kapalı veya açık yöntemler kullanılarak omurganın ön (korpus) bölümüne vidaların yerleştirilmesi ve bu vidalara sert rod yerine gerdirilebilen bir bandın (ip) takılıp gerdirilmesi ile skolyozun düzeltildiği cerrahi yöntemdir. İpli skolyoz ameliyatında eğrilik ilk müdahale ile bir miktar düzeltilir sonrasında kalan eğrilik hasta büyüdükçe kendiliğinden düzelir. Bu cerrahi yöntem son yıllarda popüler hale gelmiştir ve uzun dönem cerrahi sonuçlar henüz belli değildir. 

Skolyoz ile ilgili en çok diğer sorular için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Skolyoz ameliyatı sonrası iyileşme süreci nasıldır?
Skolyoz ameliyatı riskleri nelerdir?
Skolyoz ameliyatı öncesi ve sonrası fotoğraflar.
Skolyoz ameliyatı komplikasyonları nelerdir?
Skolyoz ameliyatı öncesi hazırlık nasıl yapılır?
Skolyoz ameliyatı yorumları ve hasta deneyimleri.
Skolyoz ameliyatı sonrası spor ve fiziksel aktivite.
Skolyoz ameliyatı sonrası yüzme aktivitesi ne zaman başlamalı?
Skolyoz ameliyatı izleri nasıl azaltılır?
Skolyoz cerrahisinde hangi malzemeler kullanılır?
Skolyoz ameliyatı sonrası hamilelik deneyimleri.
Skolyoz ameliyatında post-operatif beslenme önerileri.
Skolyoz ameliyatı sonrası hava yolculuğu önerileri.
Skolyoz ameliyatında kullanılan anestezi türleri.