Bel Fıtığı

Bel Fıtığı Nedir?

Belimizde 5 adet omur kemiği vardır. Bu kemikler arasında da disk adı verilen yastıkçıklar bulunur. Disk, özel bir bağ dokusu organıdır ve omurganın dayanıklılığına, hareketliliğine , omurgaya gelen şok şeklindeki darbelerin emilmesine ve kuvvetin çevre dokulara dengeli bir şekilde dağılmasını sağlar.

Bel fıtığı, amortisör gibi görev yapan bu disklerin fıtıklaşması sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Disklerin iç kısmında nükleus pulpozus denen yumuşak bir bölüm, dış kısımda, anulus fibrozus adı verilen daha sert bir fibröz tabaka vardır. Dıştaki sert bölümün anatomik bütünlüğünün bozularak içerideki yumuşak kısmın dışarıya doğru taşmasına fıtıklaşma denir.

Fıtıklaşıp taşan disk, spinal kanala ve içinden geçmekte olan sinirleri sıkıştırır ve  diskten ortama salınan bazı kimyasal maddeler de sinir köklerini etkileyerek ağrıya neden olurlar.

Bel Fıtığı Belirtileri

Bel ve bacak ağrısı en belirgin şikayettir. Fakat bazen bel veya bacak ağrısından sadece biri de bulunabilir. Hareket kısıtlılığı, topallayarak yürüme gözlemlenebilir. Ağrıyla birlikte bacaklarda uyuşma, karıncalanma, hastalık ilerledikçe kuvvet kaybı ve incelme (atrofi) görülebilir.

Bazen orta hattan omurilik kanalına doğru uzanarak sinirleri sıkıştıran büyük bel fıtıklarında, ağrının yanında idrar ve büyük abdestini tutamama veya yapamama gibi rahatsızlıklar ile bacaklarda felce doğru gidiş, duyu kaybı ve cinsel fonksiyon bozuklukları ortaya çıkabilir. Bu klinik tabloya kauda ekuina sendromu adı verilir. Zaten omurilik kanalı dar olan hastalarda küçük, orta boyuttaki ki  fıtıklar bile benzer şikayetlere yol açabilir. Hastalığın bu derecede ilerlemesine müsaade etmeden, zamanında müdahale ile uygun bir tedavi yapılmalıdır.

Bel Fıtığı’nda Tanı Nasıl konur?

Fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri (MR ve röntgen), birlikte değerlendirilir. Tanıda esas yol gösterici olan muayene bulgularıdır. MR ve röntgen bulguları muayeneyi teyit etmek açısından önemlidir.

Bel Fıtığı’nın Ortaya Çıkma Şekilleri

Ağır bir yükü kaldırmak veya ters bir hareket yapmak gibi pek çok dış faktörün yanında kişiye ait faktörler de bel fıtığının oluşmasında sebep olabilir. 

Kişiye ait faktörlerin başında omur kemikleri arasında bulunan ve disk adı verilen kıkırdaklardaki dejenerasyon gelir. Ancak yaş ilerledikçe diski besleyen damarlar azalır ve yaklaşık sekiz yaşından sonra hiç görülmezler. Bu yaştan sonra diskin beslenmesi diffîizyonla olur. Disklerin ihtiva ettiği su oranı da çocukluk yaşlarından itibaren yavaş yavaş azalmaya başlar. Bir ceninin diskinde su oranı % 90 iken, çocuklarda bu oran % 80′e, yetişkinlerde ise % 50-60′a düşer. Neticede disk de giderek küçülür ve yüksekliği azalır. Disklerdeki beslenme bozukluğu ve mikro seviyedeki değişiklikler ile disk üzerine uygulanan mekanik kuvvetler de eklenince disk fıtıklaşmaya başlar. Diske giren oksijen ve besin miktarı giderek azalırken metabolizma artıklarının atılması zorlaşır. Disk zamanla elastikiyetini yitirir, artık kuvvet aktarma ve kuvveti çevre dokularda dengeli bir şekilde yayma görevini yapamaz olur. Diskin içinde bulunan ve tamir görevi yapan destek hücrelerinin sayısı da yaş ilerledikçe azalır. Tamir olayı zayıflar. Mikro düzeyde bulunan çatlaklar üzerine aşırı yük binince veya kişi yanlış bir hareket yaptığında diskin içindeki yumuşak kısım etrafındaki kapsülü kolayca yırtarak dışarıya doğru çıkar ve bel fıtığı oluşur. Yani zemin hazır hale geldikten sonra bardağı taşıran son bir damla gerekmektedir ki bu; hafif bir cismi kaldırmak veya sadece öksürmek de olabilir.

Damarlardaki hastalıklar, şeker hastalığı ve sigara kullanımı, diske gelen kan akımının miktar ve kalitesini, dolayısıyla onun beslenmesini olumsuz yönde etkileyerek dejenerasyonu hızlandırırlar.

Bel fıtığının oluşumunda rol oynayan dış faktörlerin başında günlük aktiviteler esnasında ortaya konan bilinçsiz hareketler gelmektedir. Eğilerek veya uzanarak bir yük kaldırdığımızda belde bulunan diskler üzerine binen asimetrik olmaktadır.

Bel Fıtığı’ndan Korunma Yöntemleri

Bel sağlığını korumak için kişi hiçbir zaman çok ağır bir yükü kaldırmamalı, kaldıracaksa mutlak surette dizlerini kırarak yani çömelerek cismi yerden almalıdır.  Daima cisimlere yaklaşarak, arada mesafe bırakmaksızın almalıdır. Bel ve karın adalelerini güçlendirici egzersizler yapmalıdır.

Bel Fıtığı Tedavi Yöntemleri

Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri: Bel fıtığı gelişiminin erken dönemlerinde konservatif tedavi adı verilen cerrahi dışı tedavi metodları uygulanır. Bu safhada hastaya ağrı kesici, adale gevşetici, antienflamatuar ve bazı antidepresan ilaçlar verilir. Orta-sert yatak istirahati tavsiye edilir, fizik tedavi veya lazerle tedavi yapılabilir. Elektroterapi, bantlama traksiyon ve manipulasyon tedavileri uyuglanabilir. 

Cerrahi olan tedavi yöntemleri: Kesin olarak ameliyata karar vermiş ise,artık ameliyatı geciktirmemek gerekir. Çünkü gecikme neticesinde, hele kanalda darsa bazen felce kadar giden telafisi imkânsız problemler ortaya çıkabilmektedir. Buna karşılık zamanında yapılan, uygun ve yeterli bir cerrahi müdahale hastayı ömür boyu rahat ettirebilmektedir.

Mikrocerrahi: Ameliyatın mikroskop yardımı ile yapılmasıdır
Endoskopik cerrahi: Ameliyatın kapalı yöntemle ve kamera yarımlı yapılmasıdır.